Η ανακάλυψη των στοιχείων με την πάροδο του χρόνου οδήγησε στην ανάγκη ταξινόμησης τους με κάποιο τρόπο. Πατέρας του σύγχρονου περιοδικού πίνακα θεωρείται ο Ρώσος Μεντελέγιεφ (Mendeleev), ο οποίος κατέταξε τα στοιχεία με βάση το ατομικό τους βάρος.

Ο σύγχρονος περιοδικός πίνακας έχει 7 οριζόντιες σειρές, τις περιόδους και 18 στήλες, τις ομάδες. Τα στοιχεία που βρίσκονται στην ίδια ομάδα έχουν παρόμοιες ιδιότητες.

Τα στοιχεία της πρώτης ομάδας του περιοδικού πίνακα εκτός από το υδρογόνο ονομάζονται αλκάλια. Έχουν παρόμοιες ιδιότητες και αυτό οφείλεται στην ικανότητα τους να μετατρέπονται σε κατιόντα με φορτίο +1.

Έχουν μικρή πυκνότητα και σκληρότητα και λιώνουν εύκολα. Από την αντίδραση τους με το νερό παράγονται βάσεις και υδρογόνο, ενώ όταν αντιδρούν με το οξυγόνο δίνουν οξείδια.

Τα περισσότερα στοιχεία του περιοδικού πίνακα ανήκουν στην κατηγορία των μετάλλων. Κάποιες χαρακτηριστικές ιδιότητες των μετάλλων είναι ότι, είναι όλα σχεδόν, στερεά με υψηλά σημεία τήξης, άγουν τον ηλεκτρισμό και τη θερμότητα, είναι ελατά και όλκιμα. Ακόμα, όταν αντιδρούν με οξέα δίνουν αέριο υδρογόνο και μπορούν να αντικαταστήσουν ένα άλλο μέταλλο σε ένα άλας, αυτό ονομάζεται δραστικότητα.

Δεν μπορούν όλα τα μέταλλα να πραγματοποιήσουν αυτές τις αντιδράσεις, κάποια είναι πιο δραστικά από κάποια άλλα. Η ανάμιξη διαφορετικών τηγμάτων μετάλλων δημιουργεί κράματα από τα οποία σχηματίζονται τα περισσότερα μεταλλικά αντικείμενα.

Ο άνθρακας και το πυρίτιο ανήκουν στη 14η ομάδα του περιοδικού πίνακα και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή και το περιβάλλον. Υπάρχουν ενώσεις του άνθρακα που αποτελούνται αποκλειστικά από άτομα άνθρακα, τόσο φυσικές όπως το διαμάντι όσο και τεχνητές. Τα άλατα και τα οξείδια του άνθρακα καθώς και το ανθρακικό οξύ, έχουν πολλές εφαρμογές. Όλες οι άλλες ενώσεις του άνθρακα ονομάζονται οργανικές.

Το πυρίτιο βρίσκεται σε μεγάλη αφθονία στη φύση. Το διοξείδιο του πυριτίου αποτελεί τη γνωστή μας θαλασσινή άμμο και είναι το υλικό κατασκευής των οπτικών ινών. Ακόμα, με τη χρήση προσμίξεων προκύπτουν οι διάφορες ποιότητες του γυαλιού.

Αλογόνα ονομάζονται τα στοιχεία Φθόριο, Χλώριο, Βρώμιο, Ιώδιο και  Άστατιο. Βρίσκονται στη 17η ομάδα του περιοδικού πίνακα και είναι αμέταλλα. Τα διατομικά τους μόρια είναι ιδιαίτερα τοξικά.

Το όνομα τους οφείλεται στο γεγονός ότι στη φύση βρίσκονται με τη μορφή αλάτων, όπως το χλωριούχο νάτριο καθώς είναι πολύ δραστικά για να παραμείνουν ελεύθερα στη φύση.