ΘΕΜΑ
Τα κυριότερα οξέα

Τα κυριότερα οξέα

Body
Το νιτρικό, το υδροχλωρικό, το θειικό και το οξικό οξύ και τι γνωρίζουμε για αυτά.

Το νιτρικό, το υδροχλωρικό, το θειικό και το οξικό οξύ είναι από τα κυριότερα από τα πολλά οξέα που υπάρχουν γύρω μας.

Νιτρικό οξύ HNO3

Αραιό διάλυμα νιτρικού οξέος είναι γνωστό από το Μεσαίωνα ως "άκουα φόρτε*" (ιταλικά: aqua forte, το οποίο σημαίνει ισχυρό νερό).  Η ονομασία αυτή αποδίδεται στον αλχημιστή Geder, που ήταν αυτός που παρασκεύασε πρώτος το νιτρικό οξύ. Το νιτρικό οξύ στις συνήθεις συνθήκες είναι άχρωμο υγρό. Όμως, η παρουσία προσμίξεων του προσδίδει μια καστανοκίτρινη χροιά. Το σημείο ζέσης του είναι 84οC και η πυκνότητα του είναι μεγαλύτερη αυτής του νερού και περίπου ίση με 1,4 g/cm3. Έχει την ικανότητα να αντιδρά με σχεδόν όλα τα μέταλλα. Όταν βρίσκεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις μπορεί να καταστρέψει τους φυτικούς και ζωικούς ιστούς και τα υφάσματα. Προκαλεί πληγές στο δέρμα και είναι ερεθιστικό.(*Σημείωση: ο όρος "ακουα φόρτε", χρησιμοποιείται  σήμερα λανθασμένα για προϊόντα του εμπορίου που είναι αραιό διάλυμα υδροχλωρικού οξέος).

Υδροχλωρικό οξύ HCl

Το υδροχλωρικό οξύ είναι υδατικό διάλυμα του αερίου υδροχλωρίου (HCl). Η εμπορική του ονομασία είναι "σπίρτο του άλατος"(acidus sadis) ή κεζάπι. Οι αλχημιστές το ονόμασαν έτσι γιατί το παρασκεύαζαν από το αλάτι. Το υδροχλώριο από το οποίο προέρχεται το υδροχλωρικό οξύ είναι αέριο, άχρωμο, με δυσάρεστη (αποπνικτική) οσμή και μεγάλη διαλυτότητα στο νερό. Το πυκνό διάλυμα υδροχλωρικού οξέος έχει την ικανότητα να διαβρώνει εύκολα τα μέταλλα και το ξύλο. Είναι τοξικό σε μεγάλες συγκεντρώσεις και πολλές φορές θανατηφόρο. Προκαλεί εγκαύματα στο δέρμα ενώ είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για τα μάτια.
Τα υγρά του στομάχου περιέχουν υδροχλωρικό οξύ που εκκρίνεται από πολυάριθμους μικρούς αδένες, οι οποίοι βρίσκονται στα τοιχώματά του.

Τα κυριότερα οξέα
Νιτρικό, Υδροχλωρικό και Θειϊκό οξύ σε διαφορετικές συγκεντρώσεις 

 

Θειϊκό οξύ H2SO4

Οι αλχημιστές το ονόμασαν "έλαιο του βιτριολίου" και εξαιτίας αυτού σήμερα η εμπορική του ονομασία είναι "βιτριόλι". Το θειικό οξύ στις συνήθεις συνθήκες είναι υγρό, άχρωμο και άοσμο, παχύρευστο με μεγάλη πυκνότητα. Διαλύεται στο νερό με ταυτόχρονη απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων θερμότητας. Γι' αυτό πρέπει πάντα να προστίθεται αργά σε μικρές διαδοχικές ποσότητες το οξύ στο νερό με μεγάλη προσοχή και ταυτόχρονη συνεχή ανάδευση.

Το θειικό οξύ είναι επίσης ισχυρό αφυδατικό μέσο, δηλαδή μπορεί να απομακρύνει το νερό από ένα διάλυμα. Σε μεγάλες συγκεντρώσεις, απανθρακώνει το χαρτί, το ύφασμα, το ξύλο και τη ζάχαρη τόσο πολύ ώστε να μείνει στο τέλος μόνο, ένα στερεό μελανό υπόλειμμα. Καταστρέφει ζωικούς και φυτικούς ιστούς και υφάσματα. Το πυκνό θειικό οξύ προκαλεί εγκαύματα στο δέρμα και τα μάτια. Γενικά είναι πολύ επικίνδυνο και πιθανά θανατηφόρο.

Οξικό οξύ CH3COOH

Το οξικό οξύ είναι άχρωμο, εύφλεκτο υγρό και αντίστοιχα με τα ελληνικά στα αγγλικά ονομάζεται "acetic acid" από το λατινικό "acetum" που σημαίνει ξίδι. Το ξίδι που χρησιμοποιειταί καθημερινά, είναι διάλυμα του οξικού οξέος σε νερό, με περιεκτικότητα 6% w/v (βάρος κατ' όγκον) και εμφανίζεται με κίτρινη, κόκκινη ή καστανέρυθρη χροιά. Το χρώμα του ξιδιού εξαρτάται από τις έγχρωμες ενώσεις που περιέχονται στο κρασί από το οποίο παρασκευάστηκε. Γενικά όμως το οξικό οξύ είναι διαλυτό στο νερό σε οποιαδήποτε αναλογία.

Το πυκνό οξικό οξύ είναι διαβρωτικό και προκαλεί εγκαύματα στο δέρμα, μόνιμες βλάβες στα μάτια και σοβαρό ερεθισμό στο στόμα και στη μύτη.

Το ξύδι
Μπουκάλι με ξίδι

Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι τα οξέα που κυκλοφορούν στο εμπόριο και προορίζονται για καθημερινή χρήση από τους καταναλωτές δεν έχουν τους ίδιους κινδύνους με τα πυκνά οξέα που χρησιμοποιούνται σε ένα εργαστήριο ή στη βιομηχανία. Παρόλα αυτά πρέπει πάντα να χειρίζονται με προσοχή και σύμφωνα με τις οδηγίες που αναφέρονται πάνω στη συσκευασία.