Ορυκτό είναι ένα φυσικώς εμφανιζόμενο ομογενές στερεό, το οποίο συνήθως σχηματίζεται με ανόργανες διαδικασίες, χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό ταξινομημένης ατομικής διάταξης, και έχει χημική σύσταση και φυσικές ιδιότητες, οι οποίες είτε είναι σταθερές είτε κυμαίνονται εντός ορισμένων ορίων.

Ο στερεός φλοιός της Γης χαρακτηρίζεται από ορυκτά με καθορισμένη χημική σύσταση η οποία περιγράφεται με ένα χημικό τύπο. Περισσότερα από 2.000 ορυκτά είναι γνωστά, ωστόσο η λιθόσφαιρα σε μεγαλύτερο ποσοστό αποτελείται μόνο από 25.

Τη συνηθέστερη περίπτωση αποτελούν τα ορυκτά που αποτελούνται από κάποια ανόργανη ένωση. Στην κατηγορία αυτή θα λέγαμε π.χ. ότι ανήκουν τα ορυκτά του πετρώματος Βωξίτη, τα οποία αποτελούνται κυρίως από οξείδιο του αργιλίου (Al₂O₃) ή υδροξείδιο του αργιλίου Al(OH)₃. 

Υπάρχουν επίσης ορυκτά τα οποία είναι καθαρά χημικά στοιχεία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα της κατηγορίας αυτής αποτελούν το διαμάντι (άνθρακας), το θείο και ο χρυσός.

Μια άλλη κατηγορία είναι τα ορυκτά οργανικής προέλευσης, όπως είναι οι γαιάνθρακες, οι οποίοι αποτελούνται από άνθρακα και άλλες χημικές ουσίες. Ανάλογα με την περιεκτικότητά τους σε άνθρακα παρουσιάζουν και διαφορετική θερμαντική αξία. Οι γαιάνθρακες όπως και το φυσικό αέριο, ανήκουν στα ορυκτά καύσιμα, τα οποία ονομάστηκαν έτσι εξαιτίας της εξόρυξής τους από το υπέδαφος. Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι ότι δεν πρόκειται για χημικές ενώσεις ή στοιχεία, αλλά για μίγματα.

Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και το πετρέλαιο, το οποίο σχηματίστηκε εκατομμύρια χρόνια πριν από πλαγκτόν και άλλους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς. Αρχικά, αποθηκεύτηκε σε πορώδη πετρώματα, όπως είναι η άμμος, και αργότερα διέφυγε σε μεγάλες κοιλότητες κάτω από στεγανά πετρώματα από όπου και εξορύσσεται.