Ένα από τα πιο εντυπωσιακά δημιουργήματα της φύσης είναι τα σπήλαια με σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Στην Ελλάδα είναι πολύ γνωστά τα σπήλαια του Διρού, των Ιωαννίνων, της Παιανίας και άλλα.

Το επιφανειακό νερό που διαπερνά αργά-αργά από την επιφάνεια του εδάφους μέσα από τα ασβεστολιθικά πετρώματα τα διαβρώνει, μετατρέποντας αργά το ανθρακικό ασβέστιο (CaCO₃), σε όξινο ανθρακικό ασβέστιο (Ca(HCO₃)₂). Σαν αποτέλεσμα της διάλυσής τους, τα ασβεστολιθικά πετρώματα αποσαθρώνονται και σχηματίζονται κοιλότητες μέσα στο έδαφος, τα σπήλαια.

Επειδή το όξινο ανθρακικό ασβέστιο που σχηματίζεται είναι ευδιάλυτο άλας στο νερό, δημιουργούνται ιόντα ασβεστίου (Ca²⁺) και διτανθρακικού ανιόντος (HCO₃^-).

Όταν το διάλυμα πλέον που περιέχει αυτά τα ιόντα δημιουργεί σταγόνες (στάζει) στην οροφή του σπηλαίου, το νερό της σταγόνας εξατμίζεται και σχηματίζεται (αποτίθεται) πάλι το λευκό στερεό ανθρακικό ασβέστιο με την αντίστροφη διαδικασία.  Έτσι, σχηματίζονται οι σταλακτίτες, σταγόνα-σταγόνα για χιλιάδες χρόνια.

Μερικές φορές σταγόνες από την άκρη ενός σταλακτίτη πέφτουν στο έδαφος, και το νερό εξατμίζεται αλλά στο έδαφος πλέον, με αποτέλεσμα πάλι την απόθεση στερεού ανθρακικού ασβεστίου και το σχηματισμό των σταλαγμιτών, που ορθώνονται από το έδαφος προς την οροφή. Αυτός είναι ό λόγος που ένας σταλαγμίτης βρίσκεται συνήθως κάτω από ένα σταλακτίτη.

Πολλές φορές το νερό κυλά αργά στα τοιχώματα του σπηλαίου και με την εξάτμισή του σχηματίζει πέτρινα ποτάμια ανθρακικού ασβεστίου.

Η παρουσία αλάτων διαφορετικών μετάλλων εκτός ασβεστίου και άλλων ουσιών στο νερό δίνουν στους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες υπέροχα χρώματα. Τα άλατα του σιδήρου τους προσδίδουν το κοκκινωπό χρώμα της σκουριάς, τα άλατα του χαλκού πράσινο και το θείο κίτρινο. Αν δεν υπάρχουν αυτές οι προσμίξεις, οι σταλαγμίτες και οι σταλακτίτες είναι γαλακτώδεις και ημιδιαφανείς.

Οι μοναδικοί αυτοί σχηματισμοί μεγαλώνουν με πολύ αργό ρυθμό. Ένας σταλακτίτης αυξάνεται κατά μέσο όρο περίπου ένα εκατοστό το χρόνο. Επομένως γίνεται έτσι κατανοητό γιατί θα πρέπει οι επισκέπτες των σπηλαίων αυτών να είναι πολύ προσεκτικοί. Η παραμικρή φθορά θα κάνει πάρα πολλά χρόνια να αποκατασταθεί!