Πώς φτιάχνουμε δείκτη από κόκκινο λάχανο
Η πιο χαρακτηριστική ιδιότητα τόσο των οξέων όσο και των βάσεων είναι η ικανότητα τους να αλλάζουν το χρώμα των φυσικών δεικτών. Το κόκκινο ή το γαλάζιο χρώμα πολλών λουλουδιών όπως τριανταφυλλιές, πετούνιες καθώς και πολλών λαχανικών (όπως το χρώμα του κόκκινου λάχανου) οφείλονται σε μια κατηγορία ενώσεων που ονομάζονται ανθοκυάνες. Οι ανθοκυάνες μπορούν εύκολα να απομονωθούν από τα λουλούδια ή το λάχανο με εκχύλιση με νερό ή αλκοόλη ή ακετόνη. Επειδή το χρώμα τους εξαρτάται από την τιμή του pH (δηλαδη, αλλάζει σε διάφορες τιμές pH), για αυτό ονομάζονται φυσικοί δείκτες και χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά ως δείκτες οξέων και βάσεων.
Παρακάτω δίνεται μια απλή διαδικασία παρασκευής φυσικού δείκτη από το κόκκινο λάχανο.
Τα υλικά και τα σκεύη που θα χρειαστούν είναι:
- Φύλλα από κόκκινο λάχανο
- Ακετόνη ή αιθανόλη (καθερό οινόπνευμα) ή νερό
- Ένα ποτήρι ζέσεως των 100 ml
- Ένα γουδί πορσελάνης
- Μια γυάλινη ράβδο
Πειραματική διαδικασία:
Αρχικά τεμαχίζονται τα φύλλα του κόκκινου λάχανου σε μικρά κομμάτια. Τα κομμάτια αυτά τοποθετούνται σε μικρό γουδί πορσελάνης όπου συνθλίβονται μέχρι να δημιουργηθεί ένας πολτός. Στη συνέχεια προστίθεται στο γουδί λίγο νερό ή ακετόνη ή αιθανόλη και ακολουθεί ανάδευση με μια γυάλινη ράβδο για περίπου 10 λεπτά. Έτσι προκύπτει μέσα στο γουδί μαζί με τα ξεζουμισμένα φύλλα και τον πολτό ένα σκούρο κόκκινο υγρό.
Το υγρό αυτό περιέχει το φυσικό δείκτη του κόκκινου λάχανου.
Τέλος, με απόχυση (ή καλύτερα με διήθηση με τη βοήθεια ενός φίλτρου του καφέ) απομακρύνουμε τα φύλλα και τον πολτό και παραλαμβάνεται το υγρό, δηλαδή ο φυσικός δείκτης, σε ένα ποτήρι ζέσεως.
Με τη βοήθεια πρότυπων διαλυμάτων, δηλαδή διαλυμάτων που το pH τους είναι γνωστό, εξετάστηκε η αλλαγή του χρώματος του φυσικού δείκτη του κόκκινου λάχανου και δημιουργήθηκε η παρακάτω σειρά χρωμάτων.
Επομένως, ο χυμός του κόκκινου λάχανου είναι ένας πολύ χρήσιμος δείκτης. Το χρώμα του αλλάζει συνεχώς στην περιοχή pH 0-12. Έτσι μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε για την κατά προσέγγιση εκτίμηση του pH ενός διαλύματος, βασικού, ουδέτερου ή όξινου, με βάση το παρακάτω σχήμα χρωμάτων.
