ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΧΗΜΕΙΑ
PETN Blast

Ο Νιτρικός Πενταερυθρίτης (PETN) και οι χρήσεις του

Body
Ένα ισχυρό και εξαιρετικά επικίνδυνο εκρηκτικό που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε κραδασμούς και θέρμανση.

Ένα από τα πιο ισχυρά εκρηκτικά είναι ο νιτρικός πενταερυθρίτης  (PETN, Pentaerythrite tetranitrate) ή Nitropenta με χημικό τύπο C5H8N4O12. Η μοριακή μάζα του νιτρικού πενταερυθρίτη είναι 316,14 g/mol, ενώ η πυκνότητά του είναι 1,75 g/cm3. Είναι ένα εξαιρετικά επικίνδυνο εκρηκτικό ειδικά όταν είναι στεγνό και ιδιαίτερα ευαίσθητο σε κραδασμούς και στη θέρμανση. Το σημείο τήξης βρίσκεται ανάμεσα στους 138-140οC και εκρήγνυται στους 205-215οC.

Pentaerythritol Tetranitrate
Απεικόνιση χημικής δομής νιτρικού πενταερυθρίτη, PETN

Στην καθαρή του μορφή ο νιτρικός πενταερυθρίτης είναι ένα λευκό κρυσταλλικό στερεό, άχρωμο και άοσμο.

Pentaerythritol Tetranitrate
Καθαρή μορφή του νιτρικού πενταερυθρίτη, PETN

Η παρασκευή του PETN γίνεται με νίτρωση της πενταερυθριτόλης με πυκνό νιτρικό οξύ για να σχηματιστεί ένα ίζημα, το οποίο μπορεί να ανακρυσταλλωθεί από ακετόνη και να δώσει επεξεργάσιμους κρυστάλλους σύμφωνα με την αντίδραση:

C(CH2OH)4 + 4HNO3 → C(CH2ONO2)4 + 4H2O

Η νίτρωση της πενταερυθριτόλης πρακτικά ολοκληρώνεται σε λίγα δευτερόλεπτα και πραγματοποιείται συνεχώς. Η πενταερυθριτόλη και το νιτρικό οξύ τροφοδοτούνται σε έναν καλά αναδευόμενο αντιδραστήρα με μανδύα, με υπερχείλιση σε έναν δεύτερο αντιδραστήρα του ίδιου σχεδιασμού. Η θερμοκρασία διατηρείται κάτω από 30°C. Το PETN καθιζάνει και έπειτα ακολουθεί η απομόνωσή του που γίνεται με χρήση θειικού οξέος. Το PETN πλένεται με νερό. Το πλυμένο PETN είναι σταθερό και μπορεί να ανακρυσταλλωθεί με αραίωση ενός θερμού διαλύματος ακετόνης με νερό, το οποίο αφαιρεί ίχνη οξέος και ορισμένες οργανικές ακαθαρσίες, και λαμβάνονται κρύσταλλοι επιθυμητού μεγέθους και ιδιοτήτων ροής.

Reaction-synthesis
Αντίδραση σχηματισμού νιτρικού πενταερυθρίτη, PETN

Ο νιτρικός πενταερυθρίτης χρησιμοποιείται κυρίως στη βιομηχανία των εκρηκτικών και στη στρατιωτική βιομηχανία για την κατασκευή εκρηκτικών συσκευών. Αποτελεί βασικό συστατικό σε εκρηκτικά και πυρομαχικά όπως βόμβες, νάρκες, βλήματα κ.ά. Ακόμη, χρησιμοποιείται για τη διάνοιξη δρόμων και την εξόρυξη μεταλλευμάτων, την κατεδάφιση μεγάλων κτιρίων ή άλλων κατασκευών, καθώς έχει εξαιρετική ικανότητα διάσπασης υλικών. Άλλη μια σπουδαία χρήση του είναι στα φάρμακα, ως αγγειοδιασταλτικά νιτρικά μακράς δράσης για τη θεραπεία της στηθάγχης σε ασθενείς με χρόνιες καρδιαγγειακές παθήσεις.

Explosion PETN
Ανατίναξη πετρωμάτων σε ορυχεία και κατασκευαστικές εργασίες

O PETN εκρήγνυται με ταχύτητα περίπου 8,5 km/sec, ενώ μόλις 100 γραμμάρια αρκούν για να ανατιναχτεί ένα αυτοκίνητο!

pager
Φορητός πομποδέκτης χειρός ή αλλιώς βομβητής

Τέλος, ο νιτρικός πενταερυθρίτης χρησιμοποιείται για τρομοκρατικούς σκοπούς, καθώς δεν είναι λίγες οι φορές που αποτέλεσε εκρηκτικό μέσο σε τρομοκρατικές επιχειρήσεις. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι εκρήξεις συσκευών του επικοινωνιακού εξοπλισμού της Χεζμπολάχ, όπου ο PETN χρησιμοποιήθηκε ως εκρηκτικό σε μπαταρίες των βομβητών.