Οι κυριότερες βάσεις
Το υδροξείδιο του νατρίου, το υδροξείδιο του καλίου, το υδροξείδιο του ασβεστίου και η αμμωνία είναι οι κυριότερες από τις βάσεις που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή.
Το υδροξείδιο του νατρίου (NaOH)
Το υδροξείδιο του νατρίου είναι λευκό κρυσταλλικό στερεό, λιπαρό στην αφή και με πολύ μεγάλη διαλυτότητα στο νερό.
Εξαιτίας της ικανότητας του σε μεγάλες συγκεντρώσεις να καίει τους ιστούς είναι γνωστό και ως “καυστικό νάτριο”. Είναι τοξικό και προσβάλει γρήγορα ζωικούς και φυτικούς ιστούς. Επειδή τα διαλύματά του προσβάλουν με την πάροδο του χρόνου το γυαλί και την πορσελάνη, δεν πρέπει να μένουν μέσα σε γυάλινα σκεύη και συσκευές γιατί τα αχρηστεύουν.
Το υδροξείδιο του καλίου (KOH)
Το υδροξείδιο του καλίου είναι, λευκό κρυσταλλικό στερεό λιπαρό στην αφή και πολύ διαλυτό στο νερό.
Όταν βρίσκεται σε μεγάλη συγκέντρωση είναι ερεθιστικό και προκαλεί πληγές στο δέρμα. Καταστρέφει τους ζωικούς, τους φυτικούς ιστούς και τα υφάσματα. Είναι γνωστό και ως “καυστικό κάλιο” ή "καυστική ποτάσα" από την ονομασία του στα Αγγλικά.
Το υδροξείδιο του ασβεστίου (Ca(OH)2)
Το υδροξείδιο του ασβεστίου είναι ο γνωστός ασβέστης. Είναι λευκή άμορφη σκόνη με μικρή διαλυτότητα στο νερό (0,17% w/w), που μειώνεται όταν αυξάνει η θερμοκρασία του διαλύτη. Κατά τη διάλυσή του στο νερό εκλύεται θερμότητα και το διάλυμα που προκύπτει είναι το ασβεστόνερο.
Έχει την ικανότητα όταν βρίσκεται σε μεγάλη συγκέντρωση να προκαλεί βλάβες στους ζωικούς και φυτικούς ιστούς καθώς και στα υφάσματα. Προκαλεί εγκαύματα στο δέρμα και τα μάτια.
Η αμμωνία (NH3)
Σε καθαρή μορφή είναι άχρωμο αέριο, ελαφρότερο από τον αέρα με ερεθιστική και δηκτική μυρωδιά. Παράγεται κατά τη διάσπαση των ούρων. Διαλύεται πάρα πολύ στο νερό (1 όγκος νερού διαλύει 1300 όγκους αέριας αμμωνίας στους 0 oC). Στα διάλυματά της δημιουργούνται κατιόντα αμμωνίου, ΝΗ4+(aq), και ιόντα υδροξειδίου, ΟΗ-(aq), σύμφωνα με την παρακάτω αντίδραση:
NH3(aq) + H2O(l) → NH4+(aq) + OH-(aq)
Η εισπνοή καθαρής αμμωνίας προκαλεί ασφυκτικά φαινόμενα, εγκαύματα στους βλεννογόνους της αναπνευστικής και της πεπτικής οδού και σοβαρό ερεθισμό στα μάτια.
Οι βάσεις που είναι προορισμένες να χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή είναι συνήθως χαμηλής συγκέντρωσης. Χρησιμοποιούνται στη μαγειρική όπως η αμμωνία (με την μορφή αμμωνιακού άλατος) ή σε πλήθος καθαριστικών. Για την ασφαλή χρήση τους είναι απαραίτητο να ακολουθούνται οι οδηγίες που αναγράφονται στις συσκευασίες των προϊόντων και να αποφεύγεται η επαφή με τα μάτια.
Η ισχυρή βάση NaOH σε στερεή μορφή περιέχεται στα αποφρακτικά άλατα των αποχετεύσεων, αυτά που έχει διαδοθεί και επικρατήσει η ονομασία τους ως "tuboflo".
Λόγω της ισχύος τους επισημαίνεται στη συσκευασία των αποφρακτικών η προσεκτική χρήση.